Aqbeż għall-kontenut

Ravjoli u tortelli, x'inhi d-differenza?

Salimbene ta’ AdamFrate Franċiż tal-ġurnata tal-festa ta’ Santa Chiara [1284 ta’ Awwissu] li jittiekel mill-prima volta dei ravioli mingħajr crosta di pasta. Għalhekk era più normal il-kontra: avvolgere i ravioli in un involucro. Bongu, jispiċċa"Ravjoli» ma kienx sinonimu ma’ «tortello», kif di fatto è diventato oggi: dan jindika l-ripieno ta' kontenitur, a kejk appunto, a piccola cake l'oggetto gastronomico per eccellenza della cucina medievale.Għax come il raviolo poteva jinsab f’tortello, il tortello poteva fih raviolo. Bejn u kważi jekk ippruvajt ngħid a għażla. Il- chiarisce bene ktieb tal-kċina Toskana minn Trecento, meta joħroġ che i tortelli jekk ikun magħmul minn kwalunkwe forma: “ferro da cavallo, fibbie, anelli, lettere e ogni animal che tu vuoi”, li jispeċifika, alla fine, che “li puoi riempire , if you see". I eventwalment rip it off. Possibilment il-"qoxra tal-għaġin". Hu tortello può essere vuoto jew ripieno; il raviolo può essere “protetto” jew għoqda – fit-Toskana jekk chiamano ancora così: gnudi.

Għaġla kaptan martin, fis-seklu 15, l-argument tiegħu huwa chiarissimo ħafna: a proposito dei «ravioli bianchi» jikteb che «voleno esser sin pasta». Ma nota marġinali għat-test iżid: “et se cum pasta li vorrai, falli”. B'dan il-mod kollu, il-ricecterio cinquecentesco ta' Bartolomeo Scappi jipprovdi ravjul "bi spoglia" u "mingħajr spoglia". F'dan il-każ, bi kwalunkwe inċertezza u ċerta varjabilità lokali fil-lingwi tagħna, il-kunċett prevalenti huwa Pellegrino Artusi: Suoi “ravioli all'uso di Romagna” altro non sono che gnocchetti di farina, irkotta, parmigiano u uova, insalata u conditi ma formaggio u sugo di meat. Meta nippreżenta u “ravioli alla genovese”, hekk ikkummenta: “Questi, vermente, non si dovrebbero chiamar ravioli, perché i veri ravioli non si involgono nella sfoglia”. "Open Raviolo" ta' Gualtiero Marchesi, piatto famuż u ikoniku tal-kbir surmast, li miegħu illustrajna din il-paġna, accoglie l'uso – ormai invalso in the Novecento – di chiamare “ravioli” also i “tortelli”. B'dan il-mod egli sovverte il senso antico tal-ġest chiudere, attribwixxih non lir-raviolo (che, tnaqqis tal-għoqda, non è racchiuso da nulla) bensì al tortello (che non è più racchiuso su sé stesso). Ci riporta, però, Marchesi, con questa sua provocazione, al secolare dibattito sulla possibilità di chiudere o meno quegli oggetti gastronomici. Il-kċina Taljana qed tikber – u qed tkompli tikber – fis-sinjal ta’ libertà irriduċibbli.

Mill-abbonat ta 'La Cucina Italiana, ikklikkja quién